ใบงานที่ 4.4 พัฒนาการทางด้านสังคมสมัยสุโขทัย

ใบงานที่ 4.4 พัฒนาการทางด้านสังคมสมัยสุโขทัย

คำชี้แจง   ให้นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้

    1.  สังคมสุโขทัยประกอบด้วยกลุ่มคนกี่ประเภท แต่ละประเภทมีบทบาทหน้าที่ในสังคมอย่างไรบ้าง

• สังคมสุโขทัยแบ่งกลุ่มคนออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 
• 1) บุคคลที่มีอำนาจในการปกครอง ประกอบด้วย 
• (1) พระมหากษัตริย์ เป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในการปกครอง
• (2) พระราชวงศ์ เป็นผู้ที่มีเชื้อสายร่วมกับกษัตริย์ พระราชวงศ์ที่ใกล้ชิดและมีความสามารถอาจได้รับมอบหมายจากพระมหากษัตริย์ให้ปกครองดูแลเมืองสำคัญ หรือมีโอกาสได้สืบราชสมบัติ
• 3) ขุนนาง เป็นผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่ดูแลบ้านเมือง ปกครองประชาชน และเป็นผู้นำในการทำสงคราม ปกป้องอาณาจักร
• 2) บุคคลที่อยู่ใต้ปกครอง ประกอบด้วย
• (1) ไพร่ หมายถึง ประชาชนทั่วไป มีอิสระในการดำเนินชีวิต มีสิทธิภายใต้กฎหมายกำหนด
• (2) ข้า หมายถึง กลุ่มคนที่ไม่มีอิสระในการดำเนินชีวิตของตนเอง และต้องเสียสละแรงงานให้กับนาย 

     2.  สุโขทัยจัดระเบียบสังคมที่มีผู้คนหลากหลายให้อยู่กันอย่างสงบสุขได้อย่างไร อธิบายพร้อมยกตัวอย่างประกอบ

สุโขทัยมีการตรากฎหมายหลายฉบับ เพื่อสร้างความเป็นระเบียบเรียบร้อยให้เกิดขึ้นในสังคม จากการตีความในศิลาจารึกที่ค้นพบ พบว่ากฎหมายในสมัยสุโขทัยมีหลายลักษณะ ดังนี้

• 1) ลักษณะทรัพย์สินมรดก ตัวอย่างข้อความจากศิลาจารึกหลักที่ 1 ความตอนหนึ่งว่า “...ลูกเจ้าลูกขุนผู้ใดแล้ ล้มตายหายกว่าเหย้าเรือนพ่อเชื้อ เสื้อคำมันช้างขอลูกเมียเยียข้าว ไพร่ฟ้าข้าไท ป่าหมาก ป่าพลู พ่อเชื้อมัน ไว้แก่ลูกมันสิ้น...” หมายความว่า ไม่ว่าจะ เป็นผู้ใดเสียชีวิต ทรัพย์สมบัติต่างๆ ให้ตกทอดเป็นมรดกแก่ลูกของผู้ตาย
•  2) ลักษณะการพิจารณาคดีความตัวอย่างข้อความจากศิลาจารึก ความตอนหนึ่งว่า “...ลูกเจ้าลูกขุนแลผิดแผกแสกกว้างกัน สวนดูแท้แลจึ่งแล่งความแก่  ข้าด้วย ซื่อ บ่เข้าผู้ลักมักผู้ซ่อน...” แสดงให้เห็นว่า มีการพิจารณาคดีโดยใช้หลักประกันความยุติธรรม เช่น เมื่อพลเมืองผิดใจเป็นความกันจะมีการสอบสวนแน่ชัดจึงตัดสินโดยยุติธรรม 
• 3) ลักษณะการร้องฎีกา ตัวอย่างข้อความจากศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ความตอนหนึ่งว่า “...ในปากประตูมีกระดิ่งอันหนึ่งแขวนไว้หั้น ไพร่ฟ้าหน้าปก กลางบ้านกลางเมืองมีถ้อยมีความ เจ็บท้องข้องใจ มันจักกล่าวถึงเจ้าถึงขุนบ่ไร้ ไปลั่นกระดิ่งอันท่านแขวนไว้  พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองได้ยินเรียก เมื่อถามสวนความแก่มันด้วยซื่อ ไพร่ในเมืองสุโขทัยนี้จึ่งชม...” แสดงให้เห็นถึงการร้องทุกข์ในสมัยสุโขทัย 
• 4) ลักษณะโจร จากศิลาจารึกหลักที่ 38 แสดงให้เห็นว่ากฎหมายลักษณะโจร มีลักษณะเป็นกฎหมายอาญามุ่งให้ประชาชนพยายามนำตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษให้ได้ และเพื่อเป็นการส่งเสริมให้ประชาชนเป็นพลเมืองดี

3.  พระพุทธศาสนามีบทบาทสำคัญอย่างไรในสังคมสุโขทัย

•                พระสงฆ์ในพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทลังกาวงศ์เป็นกลุ่มสำคัญอีกกลุ่มหนึ่งต่อสังคมสุโขทัย เนื่องจากอนุญาตให้คนทุกคน ไม่ว่าจะเป็นพระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ ขุนนาง ไพร่ หรือข้า สามารถบวชเพื่อศึกษาหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนาได้ และยังได้รับการอุปถัมภ์จากพระมหากษัตริย์  ตลอดจนเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจในการดำเนินชีวิตของคนสุโขทัย ดังเห็นได้จากข้อความจากศิลาจารึกสมัยสุโขทัยความตอนหนึ่งว่า “...คนในเมืองสุโขทัยนี้ มักทาน มักทรงศีล มักโอยทาน พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองสุโขทัยนี้ ทั้งชาวแม่ชาวเจ้าท่วยปั่วท่วยนาง ลูกเจ้าลูกขุนทั้งสิ้นทั้งหลาย ทั้งผู้ชายผู้ญีง ฝูงท่วยมีศรัทธาในพระพุทธศาสนาทรงศีลเมื่อพรรษาทุกคน...”